Enderun sistemi devletin üst düzey kadrolarını yetiştirirken teorik eğitimler ile birlikte, doğrudan devlet hayatına dair uygulamalar ile gerçek hayat bağlantısı kurmakta, sanat ve spor eğitimi de vermektedir.
Spor, Enderunluların bedeni gelişmeleri ile birlikte seçilen oyunlar bireysel ve takım halinde oynanabilmektedir. Takım halinde en çok tercih edilen oyun cündilik ve cirittir.
Cündilik ve ciritin geçmişi çok eski olmakla birlikte Enderunlular ve Osmanlı Devleti için farklı bir geleneği de sözkonusudur. Enderunlu Ata aktarımına göre I. Mehmed (Çelebi) devrinde Amasya Suluova’da yapılan oyunlar sırasında cündilerin iki takıma ayrıldığını; takımlardan Amasya tarafında olanlara BAMYACILAR, Merzifon tarafında olanlara LAHANACILAR dendiğini ifade etmektedir. Amasya’da başlayan bu gelenek yüzyıllarca Enderunlular tarafından takım adlarıyla birlikte -Lahanacılar, Bamyacılar- yaşatılmıştır.
Bamyacılar ve Lahanacılar takımlarının kuruluşunu Enderunlu Tayyarzade Ata şöyle anlatmaktadır: “Çelebi Sultân Mehmed Hân-ı ğâzî hazretleri Amasya hükümdârı oldukları zamân kendieri Merzifon’da ârâm ve Fâtih hazretlerinin pederleri olup ol vakit on dört on beş sinlerinde bulunan ebu’l-hayr Sultân Murâd Hân-ı Sânî-i Gâzî hazretlerini makarr-ı hükûmet-i hümâyûnları olan Amasya şehrine kâ’imakâm ta‘yîn buyurduklarından iki taraf dan icrâyı ‘adâ let ü ahkâm buyurulmakda iken devletin muhtâc olduğu süvârî ‘askeri talîmin! Tîmûr marekesinde görerek lüzûmum tasavvurla Amasya ve Merzifon ahâlîsinden dâ’irelerine mensûb efrâddan ikişer yüz süvârî bi’ttefrîk bu iki memleket arasındaki Suluova nâm fezâyı vesî‘u’lenhâda ta‘lîm-i çâpük-süvârî ve fenn-i fürûsiyyet olunmasını irâde buyurduklarından ve çünkü bu makûle-i ulûm u fünûnda ilerlemek tarîkinin biri de sebakdâşım fü-nûn u ma‘ârifde müsâbakatda istirkâb ve ana tefevvukla kâmyâb olmak yolında ikdâm itmek iddi‘â vü gayreti oldığından pâdişâh ve şehzâde hazerât-ı taraflarından tehiyye olunan süvârînin zikr olunan sâhada ta‘lîm itdikleri eşnâda kangı tarafın ta‘lîmi derece-i matlûba vâsıl oldığı istis’âline medâr olmak üzere her iki tarafın birer nâm ile yâd olunması lüzûmı derpîş olundukda ve çünkü Amasya arâzîsi bamya ve Merzifon lahana sebzesinin alâsını inbât itdiginden şehzâde hazretlerinin tarafı olan Amasya süvârîsine Bamyacı ye şehriyâr-ı celâdet-şi‘âr hazretlerinin tarafı olan Merzifon hayyâline Lahanacı ıtlâkı ol vakit tensîb ü tesmiye olunduğından ve bu rivâyete göre sarây-ı hümâyûn cündîlerinin peyrev ü pîşdârları bu suvârîler dimek olarak hikâye-i mesrûdeye nazaran bu nâmlar sarây-ı hümâyûn cündîlerine tâ ol vakit virilmiş oldığından Çelebi Sultân Mehmed Hân aşr-ı ‘âlîsi süvârîlik ve cündîligi ilerletmiş ve bunlardan pek çok fârisü’l-hay yetişerek cür’et ü mübâşeretleriyle pek çok işler görülmüşdür.”
Aşağıda Topkapı Sarayı Arşivinde bulunan bir belgede (TS. MA. d, 4231) Enderunlu Bamyacılar ve Lahanacılar cündilerinin isimlerine ve oyunlardan sonra aldıkları ücretlerine yer verilmiştir.
BAMYACILAR VE LAHANACILAR
Bamyacı ve Lahanacı ismiyle iki gruba ayrılarak cirit oynayan ağaların isimleri ile bunlara verilen paralar.
Yıl 1799
Tertib-i Bamyacı Ağa kulları
| Ali Paşalı Solak Hacı Ali Ağa | Ragıb Paşalı Hacı Halil Ağa | Küçük Muhammed Ağa | Bayezid oğlu Hüseyin Ağa | Cündîbaşı Muhammed Ağa |
| Halil Paşalı Süleyman Ağa | Sabık Şemdanî Ali Ağa | Abdullah Paşalı Hâliz Muhammed Ağa | Kethüda oğlu Ahmed Ağa | Boşnak Hacı Mustafa Ağa |
| Çerkeşli Ahmed Ağa | Veli Paşalı Mustafa Ağa | Benli Ali Ağa | Bağdadî Hacı Abdullah Ağa | Memiş Paşa Rahtvanı Muhammed Ağa |
| Zâimzâde Haşan Ağa | Ali Paşalı Süleyman Ağa | Ragıb Paşalı Süleyman Ağa | Ali Pasa İbrikdarı Süleyman Ağa | Kürd Hacı Muhammed Ağa |
| Ebû Lebûd Muhammed Ağa |
Tertib-i Lahanacı Ağa Kulları
| Morali Mustafa Ağa | Abaza Süleyman Ağa | Ali Pasa Buhurdancısı Süleyman Ağa | Erzurumlu İsmail Ağa | Hacı Gavvas Muhammed Ağa |
| Ali Paşalı Salih Ağa | Üsküdarî Lek Ahmed Ağa | Yahya Paşalı Yusuf Ağa | İsmail Paşalı Mahmud Ağa | Edirneli Hacı Osman Ağa |
| Yeğen Paşalı Hasarı Ağa | Pehlivan Haşan Ağa | Cebhaneci Osman Ağa | Erzurumlu Muhammed Ağa | Sarı Ali Ağa |
| İhramî Hüseyin Ağa | Küçük cündî Yusuf Ağa | Küçük Mustafa Ağa | Küçük İsmail Ağa | Yanlı Mustafa Ağa |
| İvaz Paşalı Lütfi Ağa | ||||
| Elli beş nefer sadrazam cündîlerine altışardan zer-i mahbub-ı tam, Aded 330 | Yirmi yedi nefer Enderun ve alay çavuşlarına altışardan zer-i mahbub-ı nısfiyeyiAded 162 044 atdan düşen iki nefer cündîlere 206 |
| Silahdâr ağa kulları yedinde Enderun iç ağalar kullarına nisar olunup buyurulan Para 500 kuruş |
