“Nihayet nâşın yıkanması bitti. Sarı ipek işlemeli havlularla kurulandı, tabut yere indirildi, teneşir, tabutun yanına getirildi içme kefenler serildi. Sultan Abdülhamid’in nâ’şı hürmetle tabuta indirildi. Sultan Abdulhamid, son dakikalarına kadar kendini kaybetmemişti. Hattâ vasiyet etmişti: Göğsüne ahidname duası konacak yüzüne Hırkai Saadet destemali, siyah Kâbe örtüsü örtülecekti. Bu vasiyet eksiksiz yerine getirildi…”
Kefen bağlandı, tabut kapandı. Sedef kakmalı, asırlar görmüş bir saatin ağır taninleri Hırkai Saadet dairesinin ulviyeti içinde aksetti, tabutun teçhizine başlanmışı. Üzerine evvelâ bir yatak çarşafı, daha üstüne sırma işlemeli al bir örtü konuldu Ayak ucuna lâciverte yakın çiçekli bir kumaş sarıldı. En üste Kabe örtüleri kıymettar taşlarla müzeyyen kemerler konuldu. Başına ve kollarına şallar sarıldı. Baş tarafa sarılan yeşil atlas üzerine kırmızı bir fes konuldu. Nâ’ş yıkanırken, çıplak bir tabut, tahta bir teneşir. Hırka-i Saadet dairesinin gözleri kamaştıran ve renkleri ve yaldızlarıyla tezat teşkil ediyordu. Şimdi Sultan Abdulhamid’in ipekler, şallar, sırmalar, kıymettar taşlarla müzeyyen tabutu, dairenin ihtişam ve ulviyetine de tevafuk etmişti…
Herkes çekildi. Yalnız, müzeyyen sütunlar, mülevven duvarlar, parlak levhalar arasında başı harem dairesine müteveccih bir tabut, solda Dairei Aliyye’nin penceresinden altınlar ve sırmalarla müzeyyen yeşil perdeler, ağır sırma püsküller, altın şebekler, kıymettar ve tarihî levhalar, kelâmı kadimler görülüyordu…
Enderun’da kurban bayramı resmi tören ve kutlamaları arefe günü ikindi namazından önce başlamaktadır. Enderun’da kurban bayramının ilk töreni Babüssade (Topkapı Sarayı’nda Arz Odası ve Enderun’a girilen kapı)’de yapılmaktadır. Önemli devlet törenlerinin yapıldığı (tahta çıkma, kılıç kuşanma, sefere ve cihada çıkma) Babüssade kapısında geleneğe uygun olarak giyinen Enderunlular taht-ı hümayun-u (genellikle altın taht kullanılmaktadır) bu kapının önündeki iki sütunun ortasına yerleştirmektedir. Protokolün bu törende tahtı merkez alarak nereye sıralanacağı ve nerede duracağı açıkça belirtilmektedir. Ressam Kapıdağlı ve Melling’in tasvirlerinde bu canlı törenlere dair eserler bulunmaktadır.
Spor, Enderunluların bedeni gelişmeleri ile birlikte seçilen oyunlar bireysel ve takım halinde oynanabilmektedir. Takım halinde en çok tercih edilen oyun cündilik ve cirittir.
Cündilik ve ciritin geçmişi çok eski olmakla birlikte Enderunlular ve Osmanlı Devleti için farklı bir geleneği de sözkonusudur. Enderunlu Ata aktarımına göre I. Mehmed (Çelebi) devrinde Amasya Suluova’da yapılan oyunlar sırasında cündilerin iki takıma ayrıldığını; takımlardan Amasya tarafında olanlara BAMYACILAR, Merzifon tarafında olanlara LAHANACILAR dendiğini ifade etmektedir. Amasya’da başlayan bu gelenek yüzyıllarca Enderunlular tarafından takım adlarıyla birlikte -Lahanacılar, Bamyacılar- yaşatılmıştır.
Enderun Teşkilatı ve Enderun Mektebi Osmanlı Devleti’nin kritik tesisleri arasında yer almakta ve çok sıkı önlemlerle korunmaktadır. Bu haliyle her tür güç odağının ilgisini çekmekte ve Enderun’dan çıkarılabilecek bilgi ve istihbarat için çok farklı yollara başvurulmaktadır. Bu durumun devletin zirvesi tarafından takip edilmekte ve sıkı önlemler alınmaktadır. Devletin 1 ve 2 numarasına ait (padişah ve sadrazam) bu ilginç belgede durumun hassasiyeti ve Enderun’da istihbaratın ve sır tutmanın önemi açıkça vurgulanmaktadır. Belge Topkapı Sarayı Arşivi (TS. MA. e, 804/94)’da kayıtlıdır.
Makbûl, maktûl, İbrahim Paşa, Kanunî Sultan Süleyman’a 13 yıl müddetle sadrazam olarak hizmet etmiştir. Hakkında, zamanında da çok şey söylenmiş olan Sadrazam İbrahim Paşa’nın nereden gelmiş olduğu hakkında çeşitli rivayetler vardır. Bunlardan birine göre Epir’de Parga’da doğmuş, altı yaşında esir edilerek Manisa civarında bir kadın tarafından satm alınmış, yetiştirilmiş ve o sırada Manisa sancakbeyi olan Şehzade Süleyman tarafından alınmıştır.
Enderun Mektebi’ne Balkanların farklı bölgelerinden gelen muhacir çocuklarının yeteneklerinin tanılanması (istidat ve kabiliyetlerinin teftiş ve muayenesi) için görevlendirilmesi talep edilenlere dair Osmanlı Arşiv belgesi araştırmacı Erol KÖMÜR tarafından Osmanlı Arşivi’nden temin edilen (BOA) H-11-11-1298 tarih ve 605-44 kayıtlı belge ve transkripti aşağıda sunulmuştur.
Hazine-i Hassa-i Şahane
Adet 77
Enderun Mektebi’ne devam eden öğrenciler arasında da farklı nedenlerden dolayı devamsızlık yapanlar olmuştur. Araştırmacı Erol KÖMÜR tarafından Osmanlı Arşivi’nden temin…
Enderun Mektebi’ne öğrenci alımı her zaman devşirme usulü olmamıştır. Farklı öğrenci kayıt ve kabul usulleri bulunmaktadır. Araştırmacı Erol KÖMÜR tarafından…
Has Oda Enderun kademelerinin sonuncusu olup yine Fâtih tarafından kurulmuştur. Has Oda’nın dört meşhur zâbiti has odabaşı, silâhdar, çuhadar, rikâbdar…
Eğitim kurumlarımızın misyon, vizyon ve stratejik hedeflerinin belirlenmesinde ve planlanmasında etkili, müfettişlerimizin, eğitim yöneticilerimizin, öğretmenlerimizin ve ilgili uzmanların kurumları ile ilgili yaptıkları çalışmaların hangi boyutlara ulaşabileceğine Enderun tecrübesinin çok önemli bir örnek oluşturduğunu düşünüyoruz.